Μια φορά και έναν καιρό σ΄ ένα χωριό, ένας άντρας ο Χάρης ανακοίνωσε στους χωρικούς ότι θα αγόραζε μαϊμούδες προς 10 δολάρια τη μία. Ξέροντας οι χωρικοί ότι υπήρχαν πολλές μαϊμούδες γύρω στο δάσος πήγαν και τις έπιασαν.Ο Χάρης αγόρασε χιλιάδες προς 10 δολάρια τη μία όπως είπε. Το εμπόρευμα όμως λιγόστευε και οι χωρικοί σταμάτησαν να κυνηγάνε μαϊμούδες.
Ο Χάρης ξαναανακοινώνει ότι θα αγόραζε μαϊμούδες για 20 δολάρια τη μία. Οι χωρικοί έτρεξαν και έπιασαν και άλλες μαϊμούδες. Σύντομα όμως οι μαϊμούδες λιγόστεψαν κι άλλο, οι χωρικοί επέστρεψαν στα κτήματά τους.
Ο Χάρης ανακοινώνει πάλι ότι επειδή δεν υπάρχουν πλέον πολλές μαϊμούδες θα αγόραζε τη μία προς 25 δολάρια. Οι χωρικοί πιάνουν και τις λίγες που έμειναν.Ο Χάρης τούς λέει καταλαβαίνω ότι δεν υπάρχουν πλέον παρά ελάχιστες μαϊμούδες γι' αυτό
και εγώ θα σας δώσω 50 δολάρια τη μία. Αλλά επειδή πρέπει να φύγω για την πόλη για δουλειές θα αναλάβει την αγοροπωλησία ο βοηθός μου.
Ο βοηθός φωνάζει τους χωρικούς και τους λέει. Κοιτάξτε τι έκανε ο Χάρης. Γέμισε ένα στάβλο γεμάτο με μαϊμούδες, θα σας τις πουλήσω εγώ για 35 δολάρια τη μία και ότανγυρίσει ο Χάρης τού τις πουλάτε εσείς για 50 δολάρια τη μία. Οι χωρικοί στριμώχτηκαν μάζεψαν όλες τις οικονομίες τους και αγόρασαν όλες τις μαϊμούδες.
Δεν ξαναείδαν ούτε τον βοηθό ούτε τον Χάρη.
Καλώς ήρθατε στη Wall Street!
Για μισό λεπτό. Τα ίδια έκανε κι ο Malthus όταν έγραφε τα δοκίμια για τον υπερπληθυσμό- χρησιμοποίησε αριθμητικά και όχι οικονομικά παραδείγματα, και τα έκανε ελαφρώς θάλασσα. Πάμε λοιπόν:
ReplyDeleteO Χάρης αγόρασε τρεις φορές μαϊμούδες, πληρώνοντας συνολικά στους χωρικους Μ1*10+Μ2*20+Μ3*25. Αυτά δεν είναι χρήματα δωρεάν: είναι η αμοιβή των χωρικών για τον κόπο και τον χρόνο τους να κυνηγούν και να πιάνουν τις μαϊμούδες. Πρόκειται ξεκάθαρα για αμοιβή εργασίας.
Στη δεύτερη φάση, οι χωρικοί καλούνται να λειτουργήσουν ως επενδυτές: να αγοράσουν κάτι γιατί εκτιμούν ότι θα μπορέσουν να το επαναπωλήσουν ακριβότερα.
Οι χωρικοί καλούνται να πληρώσουν 35*(Μ1+Μ2+Μ3)ΜΕ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ για να αγοράσουν τις μαϊμούδες, και ΙΣΩΣ να τις ξαναπουλήσουν 50*(Μ1+Μ2+Μ3). Ακόμη και αν τους θεωρήσουμε "ουδέτερους ως προς τον κίνδυνο", αρκεί μια πιθανότητα 30% ΝΑ ΜΗΝ εμφανιστεί ο Χάρης ξανά, ώστε το αναμενόμενο κέρδος από την επένδυση στην αγορά των μαιμούδων να είναι μήδεν (διότι η αναμενόμενη τιμή επαναπώλησης θα είναι (1-0,3)*50 = 35). Επειδή οι μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που "εκπροσωπούνται" από τους χωρικούς στην ιστορία, "αποστρέφονται τον κίνδυνο",δεν χρειάζεται καν πιθανότητα 30% εξαφάνισης του Χάρη, αλλά μικρότερη, προκειμένου να μην προχωρήσουν στη συναλλαγή... Μήπως επρόκειτο για χωρικούς που "αγαπούν τον κίνδυνο"? Τότε καλά να πάθουν, μιλάμε για τζογαδόρους. Μήπως επρόκειτο για χωρικούς που ως χωρικοί ήταν άνθρωποι αθώοι και δεν είχαν πονηριά, όπως υποστηρίζει η λαϊκή σοφία ευλογώντας τα γένια της, και θεωρούσαν ΒΕΒΑΙΟ ότι ο Χάρης θα έκανε ξανά την εμφάνισή του? Σε μια τέτοια περίπτωση, μας συγκινεί ίσως η αφέλεια των ενηλίκων (γιατί παραπέμπει στην αθωότητα της παιδικής ηλικίας), αλλά, ακριβώς, αποτελεί διαστροφή να επιδεικνύεις χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας σε οικονομικά θέματα τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με την ηλικία αυτή αλλά είναι το θλιβερό χωράφι όπου οι ενήλικες μονο-καλλιεργούν την απογοήτευσή τους. Όπως και με τα θέματα της θρησκείας (όπου απεχθάνομαι το Ιερατείο αλλά δεν χαρίζομαι και στους πιστούς), έτσι κι εδώ, αν ο Χάρης κι ο βοηθός του είναι για κρέμασμα, οι χωρικοί είναι για πνίξιμο.
Μήπως ο ποιητής θέλει να πει ότι αρκεί η ελάχιστη πιθανότητα κέρδους ώστε ο χωρικός να σταματήσει να σκέφτεται λογικά;
ReplyDeleteΠώς εξηγείται ότι τόσοι άνθρωποι παίζουν τζόκερ, όταν η πιθανότητα είναι (αν δεν κάνω λάθος) μία στις
20 * 45! / (5 ! 40 !) = 24.435.180
για κάθε στήλη που παίζεται, ενώ είναι γνωστό επίσης ότι τα χρήματα που μοιράζονται είναι λιγότερα από αυτά που εισπράττονται.
Μήπως, όσο πιο απελπισμένος είναι ο χωρικός, τόσο πιο ελκυστικό του φαίνεται το "αν σου κάτσει", παρότι ξέρει κατά βάθος ότι δεν πρόκειται να του κάτσει ακόμα κι αν ζούσε 100.000 χρόνια;
Άσε που οι χωρικοί, κυνηγώντας μαϊμούδες τόσον καιρό, έχουν αφήσει τα χωράφια τους ακαλλιέργητα (ή τα δουλεύουν μετανάστες, που τους πληρώνουν με τα λεφτά από τις μαϊμούδες).
Αμφιβάλλω δε αν ο μέσος χωρικός μπορεί να υπολογίσει την "αναμενόμενη τιμή επαναπώλησης", όπως δεν υπολογίζει και τις πιθανότητες του τζόκερ.
@ both:
ReplyDeleteΧωρίς να θέλω να σας χαλάσω τον σημαντικό θεωρητικό διάλογο, φοβάμαι ότι χάνετε ένα βασικό σημείο της ιστορίας. Τις μαϊμούδες. Που κάποιες κουφάλες (οι χωρικοί) τις βουτάνε από τα δέντρα που την βγάζουνε και τις δίνουνε σε έναν Χάρη (ακόμα μεγαλύτερη κουφάλα) που τις αποθηκεύει (τρέχα γύρευε κάτω από ποιές συνθήκες) στο στάβλο για να την στήσει στους άλλους.
Σε όλα αυτά που συμβαίνουν και σε όσα λέγονται τελευταία περί των επιπτώσεων επί της "πραγματικής οικονομίας" εμείς δεν είμαστε οι χωρικοί, οι μαϊμούδες είμαστε. Απλώς δεν θέλει κανείς να μας το αποκαλύψει...
Η υπόθεση μπάζει απ' όλες τις μπάντες. Όλες οι συνιστώσες είναι λερωμένες. Όμως επειδή το ψάρι βρωμάει απ' το κεφάλι, κύριος υπαίτιος της απάτης (απατεώνας) είναι αυτός που έχει στήσει την κομπίνα. Και η ιστορία είναι τόσο καθαρή, όσο καθαρή είναι και η άποψη ότι: Σχέσεις που στηρίζονται στο κέρδος κι όχι στην αλληλεγγύη και την αμοιβαία συνεισφορά ενέχουν εκ των πραγμάτων (δυνάμει) το στοιχείο της απάτης.
ReplyDeleteνομίζω, νομίζω λέω ότι για να είναι πληρέστερο το ποστάκιον, το αλληγορικόν, θα πρέπει ως υστερόγραφα να προσθέσεις τα δύο πρώτα σχόλια και τη δική σου απάντηση!
ReplyDeleteγεια σου κυρ παναγιώτη μου!
;)
www.u-hoo.gr/gianniskafatos
@ 0comments:
ReplyDeleteΚάτι ήξερες εσύ για την επερχόμενη κρίση, γι' αυτό πήγες και καβατζώθηκες στην Δράμα!
@ giannis kafatos:
Ωραιότατη η πρότασή σου, αλλά...
Α) Είμαι γνωστός τεμπέλης και η φάση μεταφορά έχει πολύ δουλειά.
Β) Κι απ' την άλλη πώς θα ανταμειφθεί ο προσεκτικός αναγνώστης που ανοίγει τα σχόλια, αν του τα πάω μπροστά;
Καλό κουράγιο, δεν έρχονται τώρα οι δύσκολες μέρες, απλώς συνεχίζονται...