Άρνηση να πιστέψεις το γεγονός, καθαρή οργή για το απαράδεκτο της πράξης, αντίδραση οποιασδήποτε μορφής (από την πιο μαύρη ειρωνεία και την έξοδο στο πεζοδρόμιο μέχρι ακόμα και την βία) και τελική αποδοχή μιας απλής αλήθειας.
Ένα παιδί είναι κάτω από το χώμα και η ανάστασή του αδύνατη. Τελεία και παύλα.
Τα υπόλοιπα είναι το γύρω-γύρω. ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΜΟΝΟ ΤΟ ΓΥΡΩ-ΓΥΡΩ ΕΙΝΑΙ, κατά την ταπεινή μου γνώμη. Μια προσπάθεια να εκλογικεύσουμε έναν πόνο κι ένα πένθος που εξαιτίας του αναίτιου της φάσης και του γεγονότος πως ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ θα μπορούσε να είναι στην θέση του ανθρώπου που σκοτώθηκε (αλλά όχι και στην θέση αυτού που τον πυροβόλησε) γίνεται εξαιρετικά προσωπική. Και φυσικά ο καθένας θα καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα αν κάνει τον κόπο να σκεφτεί προσωπικά και όχι να "ζουμάρει το μυαλό του, όπου ζουμάρει η κάμερα" (η φράση στα εισαγωγικά ανήκει στον Αντώνη Κανάκη από το προχθεσινό Ραδιο-Αρβύλα).
Η δική μου προσπάθεια να εκλογικεύσω με οδηγεί να επιστρέψω στην Ανόητη Θεωρία.
Όλα λοιπόν, για μένα, ξεκινάνε από την σταδιακή αναθεώρηση των όρων του Κοινωνικού Συμβολαίου που τέθηκε σε ισχύ με την κατάρρευση της Χούντας και την Μεταπολίτευση. Αυτό ήταν ένα κακό Κοινωνικό Συμβόλαιο και όσοι το υπέγραψαν (δηλαδή η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση Καραμανλή και ο Λαός που είχε ξεφορτωθεί από την πλάτη του τους Συνταγματάρχες χωρίς ουσιαστικά να επαναστατήσει πραγματικά για να τους ανατρέψει) ΗΞΕΡΑΝ πολύ καλά πως ήταν ένα κακό συμβόλαιο. Το υπέγραψαν όμως γιατί είχε κάτι για όλους, κρατούσε ισορροπίες και άνοιγε δυνατότητες. Από την μια νομιμοποιούσε το ΚΚΕ, κι από την άλλη πρόσφερε ασυλία σε όλους τους Χουντικούς με το τρυκ του "στιγμιαίου" αδικήματος.
Σε κάθε περίπτωση ήταν φανερό σε όλους πως αυτό ήταν ένα ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟ Κοινωνικό Συμβόλαιο κι έτσι ο καθένας μπορούσε να ελπίζει πως σιγά-σιγά θα το φέρει πιο κοντά στις επιδιώξεις του, αν η νεαρή δημοκρατία επιζούσε και δεν ήταν απλώς παρένθεση μεταξύ της προηγούμενης και της επόμενης Χούντας. Και φυσικά ήταν καλύτερο από το προηγούμενο εκβιαστικό κοινωνικό συμβόλαιο που είχαν συντάξει όπως γούσταραν με την χρήση των όπλων οι χουντικοί.
Όπως κάθε τι προσωρινό σ' αυτήν την χώρα, το μεταβατικό εκείνο Κοινωνικό Συμβόλαιο παρέμεινε αμετάβλητο για αρκετό καιρό. Και ακόμη και σήμερα μπορεί να διακρίνει κανείς αρκετά κατάλοιπα του υπό μορφήν πολιτικών παραδόσεων. Το πιο κλασσικό παράδειγμα είναι η υπερψήφιση των αμυντικών δαπανών από όλα τα πολιτικά κόμματα, ακόμα κι απ' αυτά που δηλώνουν ότι είναι υπερβολικές και σε λάθος κατεύθυνση. Ένα πολύ μικρότερο, αλλά εξίσου σημαντικό είναι οι γραβατοφορεμένοι κουστουμάτοι αριστεροί βουλευτές και η "καθωσπρέπει" αμφίεση στην αίθουσα του Κοινοβουλίου.
Μια ουσιαστική αλλαγή στους όρους του Κοινωνικού Συμβολαίου ήρθε με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981. Εκείνο το ΠΑΣΟΚ, ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς για την "μετεξέλιξη" του, είχε αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία και το κυριότερο ένα πεδίο αλλαγών μπροστά του. Όχι αναγκαστικά "αριστερών" αλλαγών, αλλά ανατροπής παραδοσιακών αγκυλώσεων που δεν υπήρχαν σε άλλα κράτη. Η Εθνική Αντίσταση, που η Ελλάδα αναγνώρισε τελευταία από όλες τις χώρες της Ευρώπης, είναι μάλλον το πιο καλό παράδειγμα που μπορώ να θυμηθώ. Η εντύπωση (κατά άλλους ψευδαίσθηση) του διάλογου Κυβέρνησης - Κοινωνίας και της επιδίωξης από τους κρατούντες μιας μορφής λαϊκής συμμετοχής είναι ένα ακόμα παράδειγμα.
Χωρίς να μπορώ να υποστηρίξω πως αυτό ήταν το καλύτερο Κοινωνικό Συμβόλαιο που θα μπορούσε να υπάρξει (δεν είμαι ιστορικός, αλλά απλός μπουρδολόγος) ήταν μάλλον το καλύτερο που μπορώ εγώ να θυμηθώ. Τουλάχιστον μέχρι να αρχίσουν να εμφανίζονται τα σοβαρά σύννεφα της σταδιακής μετατροπής των αρχικών ενθουσιωδών "Πρασινοφρουρών" (που θεωρητικά διείσδυσαν στον Κρατικό Μηχανισμό για να ανατρέψουν μια ήδη δεξιά πλειοψηφία και να υπερασπιστούν την αλλαγή) σε μεσαία και ανώτερα επαγγελματικά στελέχη του κράτους, με ελλειπή κατάρτιση και πλήρη οχύρωση πίσω από την κομματική τους ταυτότητα. Και, εδώ που τα λέμε, και με μια τάση να τα "πιάνουν" εντελώς άτσαλα.
Όλα αυτά (μαζί φυσικά με την ανάγκη των εκδοτών να διατηρήσουν τον "ναό" της ενημέρωσης δικό τους) οδήγησαν σε δύο γεγονότα. Στο σκάνδαλο Κοσκωτά και στην θλιβερή "παρένθεση" Μητσοτάκη (με την γελοία μεταγραφή Κατσίκη). Το αν το ΠΑΣΟΚ κατέβασε τότε την Απλή Αναλογική για μικροπολιτικούς κι όχι πολιτικούς λόγους (ουσιαστικά για να κομπλάρει το σύστημα) μού είναι μάλλον αδιάφορο. Είμαι πάγια υπέρ της Απλής Αναλογικής, γιατί είναι το μόνο σύστημα που εξασφαλίζει ίση βαρύτητα της ψήφου όλων των πολιτών.
Αν και ο Μητσοτάκης είχε στα χέρια του προνομιακούς όρους δεν κατάφερε να μεταβάλλει σημαντικά το Κοινωνικό Συμβόλαιο. Οι προσπάθειές του ήταν τόσο κραυγαλέες (βλέπε γεγονότα ΕΑΣ, unfair, βραχονησίδες, τρομονόμο και άλλα) που το αποτέλεσμά τους ήταν μηδαμινό. Απλώς υπενθύμισε και επιβεβαίωσε την επικινδυνότητα της Δεξιάς σε όσους την είχαν ξεχάσει (ή ελπίσει πως άλλαξε).
Τον ουσιαστικό ρόλο της αναθεώρησης των όρων του Κοινωνικού Συμβολαίου ανέλαβε λοιπόν το "ύστερο" Ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ, που είχε χάσει σημαντικά σκεπτόμενα πολιτικά στελέχη, και ακόμα περισσότερο η διακυβέρνηση Σημίτη. Κουνώντας κάτω από την μύτη των πολιτών τα καρότα του Εκσυγχρονισμού (βλέπε ΑΣΕΠ) και της Ολυμπιάδας κατάφερε, μαζί με την εξάρθρωση της 17 Νοέμβρη, να δώσει την εντύπωση πως "κρατάει μόνο τα καλά απ΄τα παλιά" και χτίζει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Ερήμην όλων, με λογική one man show, και περιτριγυρισμένος από αρκετούς "αστείους" ιδιοτελείς συνεργάτες ο Σημίτης σήκωσε ψηλά το λάβαρο αυτής της μάχης (βλέπε ΟΝΕ).
Είναι θέμα των ιστορικών να δουν την εποχή Σημίτη και να κρίνουν τις προθέσεις του ίδιου. Εγώ δεν έχω γνώμη. Μπορώ μόνο να επισημάνω πως ήταν ο πρώτος Πρωθυπουργός σε απόλυτη σύμπνοια με τον πολίτη της εποχής του. Μια κοινωνία ιδιωτών στήριξε απόλυτα κατά την διακυβέρνηση του έναν "μοναχικό" ηγέτη. Που στο μεταξύ, τροποποιούσε συνεχώς τους όρους (τρομονόμοι, κάμερες, επένδυση στην ασφάλεια, χαλάρωση των όρων εργασίας και λοιπά).
Δεν είναι τυχαίο ότι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ και της συντηρητικής Νέας Δημοκρατίας μετατράπηκε σε σύγκρουση χαρακωμάτων "κεντροδεξιάς" και "κεντροαριστεράς" επί της εποχής του. Ούτε ακόμη ότι όλα ξαναφωτίστηκαν υπό το πρίσμα ενός ανύπαρκτου "πραγματισμού". Ο Σημίτης ήταν ο πρώτος που αντιμετώπισε τον ψηφοφόρο όχι σαν οπαδό όπως πριν (για σκεπτόμενο πολιτικό ον ούτε λόγος να γίνεται, αλλά σ' αυτό δεν είχε εκείνος την πρωτιά), αλλά μόνο σαν καταναλωτή. Ήταν ο πρώτος που κατάφερε να κάνει "Pax Romana" με όλα τα ΜΜΕ, έχοντας μυριστεί καλά την απόλυτη κυριαρχία τους μετά τον Κοσκωτά και το Ωνάσειο.
Και ηττήθηκε σ' αυτό ακριβώς το γήπεδο που διάλεξε να φέρει την μπάλα από το "προϊόν" Καραμανλής Τζούνιορ που είχε σαφώς καλύτερο μάρκετινγκ. "Αφού η πραγματικότητα πάει δεξιά, γιατί να μην ψηφίσεις αληθινά δεξιούς;" έγινε ουσιαστικά το ερώτημα.
Δυστυχώς σήμερα η απάντηση είναι απλή. Η Ελληνική Δεξιά δεν έχει ούτε την θέληση ούτε την ικανότητα να δημιουργήσει ένα αστικό κράτος δικαίου. Παρ' όλες τις κορώνες και τις θεωρητικές σπουδές των υπουργών της (Ανθρώπινα Δικαιώματα ο Βύρων Πολύδωρας) σε κάθε στιγμή το αυθόρμητο αντανακλαστικό της είναι κατασταλτικό κι όχι παραγωγής διαλόγου. Χτύπα πρώτα και συζήτησε μετά.
Η λατρεία της τάξης δεν είναι λατρεία ευταξίας, είναι προκλητική επίδειξη ισχύος. Και όλες οι τροποποιήσεις της Κυβέρνησης Καραμανλή στο Κοινωνικό Συμβόλαιο μέχρι σήμερα, είναι στην κατεύθυνση "Λύστε τους τα χέρια" (παράδειγμα οι 49 περσινοί συλληφθέντες που αν και αθωώθηκαν πανηγυρικά είχαν περάσει ώρες τραυματισμένοι στην ΓΑΔΑ πριν μεταφερθούν στο Νοσοκομείο). Τα θεωρητικά "Ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό" και "Άλλο η εικόνα κι άλλο η πραγματικότητα" είναι η τελευταία γραμμή άμυνας μιας κυβέρνησης που είναι από άποψη και θέση ξεκάθαρα αυταρχική.
Ξέρω πως μάλλον εδώ και ώρα έχω χάσει και το θέμα μου και τον αναγνώστη. Δεν θα διστάσω ακριβώς γι αυτό να προσθέσω μία ακόμη παράμετρο. Μπορώ πολύ εύκολα να καταλάβω την πλειοψηφία των βουλευτών. Είναι είτε αρκετά μεγάλης ηλικίας, ώστε να θεωρούν πως ακόμα κι αυτό το κουτσουρεμένο σημερινό Κοινωνικό Συμβόλαιο παραμένει αισθητά καλύτερο από τα προδικτατορικά, δικτατορικά και μεταδικτατορικά Κοινωνικά Συμβόλαια που γνώρισαν στην ζωή τους, είτε τόσο απελπιστικά εντόπιοι (υπό την έννοια ότι δεν έχουν ταξιδέψει όσο θα έπρεπε στον κόσμο) ώστε να πιστεύουν πως έτσι λειτουργούν όλα τα σύγχρονα κράτη ή ακόμα κι αν δεν λειτουργούν έτσι η Ελληνική ιδιαιτερότητα επιβάλλει το δικό μας κράτος να ακολουθεί αυτήν την οργάνωση. Και φυσικά δεν θα μπω στον πειρασμό να εξετάσω τα προσωπικά τους συμφέροντα, ούτε μπορώ άλλωστε να βγάλω άκρη με τις δεκάδες off shore και τους αριθμούς λογαριασμών που κάθε λίγο αναφέρονται.
Το απίστευτο όμως Χάσμα που υπάρχει και βαθαίνει με μια πιτσιρικαρία που ήδη βιώνει τον πλανήτη ως ένα, ενιαίο και αδιαίρετο, κυρίως μέσα από την χρήση του Διαδικτύου, αλλά και από το γεγονός πως δεν θεωρεί ότι "ετάχθη" να ζήσει ντε και σώνει εδώ την ζωή του, όταν με τα εφόδια του μπορεί να την ζήσει πολύ καλύτερα αλλού, είναι φοβάμαι ένα θέμα που με πολλούς και διαφορετικούς τραγικούς τρόπους θα ξανασυναντήσουμε στο μέλλον.
Αν έχεις αντέξει να με παρακολουθήσεις ως εδώ, ειλικρινά σ' ευχαριστώ πολύ.
