Είχα την ευτυχία -και η λέξη δεν μπαίνει εδώ τυπικά ή τυχαία- να δω χθες το βράδυ το ντοκιμαντέρ της Angélique Kourounis ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ:ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ και η μοναδική μου δυσκολία είναι πως να γράψω σήμερα γι αυτό χωρίς να αποκαλύψω τα απίστευτα ατού του. Δεν πρόκειται να σου καταστρέψω την απόλαυση της ανακάλυψης.
Ευτυχώς η σκηνοθέτις έχει δημοσιοποιήσει ήδη στο τρέηλερ του φιλμ μια κομβική πληροφορία για τον εαυτό της κι έτσι δεν θα την κάψω. Δες λοιπόν πρώτα το τρέηλερ...
Golden Dawn: A Personal Affair | English Trailer from Omnia TV on Vimeo.
Η Αγγελική ομολογεί από την αρχή τον αυτοπροσδιορισμό της. Είναι δημοσιογράφος, αριστερή και φεμινίστρια, απόγονος μεταναστών. Ο σύντροφος της είναι εβραίος. Έχει τρεις γιους, εκ των οποίων ο ένας είναι gay κι ένας ακόμη αναρχικός. Η θέση αφετηρίας της είναι σαφής και ξεκάθαρη για όποιον άνθρωπο κάτσει να δει την ταινία, δεν έχει κανένα παραμύθι απόστασης. Προσθέτει μάλιστα αμέσως μετά και μια ανατριχιαστική πραγματικότητα που αγγίζει το όριο του πιο μαύρου χιούμορ: Αν η Χρυσή Αυγή έρθει στα πράγματα το μόνο πρόβλημα θα είναι σε ποιο βαγόνι θα μας βάλουν...
Ο εύκολος δρόμος, λοιπόν, θα ήταν ένα ντοκιμαντέρ-καταγγελία. Αλλά η σκηνοθέτις δεν καταδέχεται να τον περπατήσει. Από την αρχή της ταινίας με ένα επιχείρημα που η ίδια παραθέτει -αλλά δεν θα το αποκαλύψω εδώ- διαλέγει έναν πολύ πιο δύσκολο δρόμο, δίνοντας μας και το πιο σημαντικό κλειδί της ταινίας. Αποφασίζει να μην κάνει ένα ντοκιμαντέρ πορνό. Και λέγοντας πορνό, διευκρινίζω ότι εννοώ μια ταινία που θα "γκαβλώσει" ένα πολύ συγκεκριμένο αριστερόστροφο, αυτόνομο, αντιεξουσιαστικό, lgbtq κοινό και θα εκβιάσει συναισθηματικά την αποδοχή του σε προαποφασισμένες θέσεις.
Αντιθέτως ακολουθεί ανθρώπους. Ακολουθεί ανθρώπους που έχουν διαφορετικούς βαθμούς ανάμιξης με τη Χρυσή Αυγή για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα και τους αφήνει να εκφράζονται. Μη μου φρικάρεις, δεν έχει μόνο Χρυσαυγίτες...
Υπάρχουν εξαιρετικές αποκαλύψεις μέσα σε αυτή τη μιάμιση ώρα. Σε όλα τα επίπεδα -από το καθαρά ποινικό μέχρι τη δημογραφία των οπαδών- κι όλες οι ιστορίες που καταγράφονται οδηγούν σε άλλες ιστορίες, γνωστές ή άγνωστες, τις οποίες δεν χρειάζεται να διηγηθεί. Υπό αυτή την έννοια η ταινία ανοίγει το δρόμο για παραπέρα μελέτη, πράγμα που θεωρώ ένα ακόμη πλεονέκτημά της.
Κάτι ακόμα που βρήκα ιδιαίτερα σημαντικό είναι η χρήση των "ειδικών επιστημόνων" όπως γίνεται στο έργο. Καταλαμβάνουν ελάχιστο φιλμικό χρόνο -έως και δυσανάλογα μικρό για την εμβέλειά τους- για να προσθέσουν κάποιο πολύ σημαντικό στοιχείο στο παζλ που είναι η ταινία.
Κλείνοντας -προς το παρόν, γιατί φυσικά θα επιστρέφω συχνά σε αυτή τη εξαιρετική δουλειά- σε κανένα σημείο της ταινίας η καταγραφή δεν ξεπέφτει στη θυματοποίηση των προσώπων ή στην "ψυχολογοποίηση" των κινήτρων τους. Οι σχέσεις είναι αυτές που μετράνε και ο τρόπος που βλέπουν την κοινωνία τα ίδια τα πρόσωπα. Όπως και οι λεπτομέρειες που γεμίζουν κάθε φέτα της πραγματικότητας που καταγράφεται...
Όσο για το ΟΜΝΙΑ TV, νομίζω ότι μετά το Ruins, δεν έχει απλώς δύο στα δύο εξαιρετικά ντοκιμαντέρ να επιδείξει. Έχει επίσης και ένα πολύ υψηλό πήχη για τις επόμενες (συμ)παραγωγές του.
