ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΤΗΣ ΕΚΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ: Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΔΕΣΦΑ

Άρθρο του Antonio Giovetti που με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενεί το TALES...



ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΤΗΣ ΕΚΠΟIΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΔΕΣΦΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στο τέλος του δέκατου όγδοου αιώνα ξεκίνησε η διαδικασία αποσύνθεσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που ολοκληρώθηκε στο 1918 με την ήττα της "Πύλης" στοn Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Από αυτήν την κρίση αποπειράθηκε να επωφεληθεί η Ρωσία που, όμως, δεν κατάφερε να εγκατασταθεί στην Μεσόγειο για να απειλήσει τα αγγλικά συμφέροντα. Οι προσπάθειες του τσαρικού καθεστώτος καρποφόρησαν μετά από πολλές δεκαετίες σε μια εποχή που οι διαφορές σε διεθνές επίπεδο λύνονται μέσω των οικονομικό συναλλαγών και των δημόσιων χρεών.

ΤΑ ΣΥΜΒΑΝΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΑΝ ΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣΦΑ

Από τον Μάιο του 2010 η Ελλάδα βρίσκεται υπό την επιτήρηση των διεθνών πιστωτών (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ)που επέβαλαν περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα και την εκποίηση της κρατικής περιουσίας με την ίδρυση του Ταμείου Αποκρατικοποιήσεως (TAIΠEΔ) το 2011. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η πώληση του 66% του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) στην αζερική SOCAR που υπέβαλε μια δεσμευτική προσφορά της αξίας 400 εκατομμυρίων ευρώ. Το Δημόσιο - που παραχωρεί το 31% των μετοχών του - θα αποταμιεύσει 188 εκατομμύρια ευρώ τα οποία θα διοχετευτούν στον κλειστό λογαριασμό της Τρόικας για την αποπληρωμή του χρέους, ενώ τα υπόλοιπα θα τα εισπράξουν τα ΕΛΠΕ αφού το Διοικητικό Συμβούλιο της κρατικής εταιρείας διακίνησης πετρελαίου ήδη αποδέχτηκε την πρόταση των Αζέρων.

ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΔΕΣΦΑ

Ο ΔΕΣΦΑ ιδρύθηκε στις 30 Μαρτίου 2007 με βάση τον νόμο 3428/2005 που εφαρμόζει μια κοινοτική διάταξη σύμφωνα με την οποία καθορίζονται οι διάφορες αρμοδιότητες των εταιρειών που προμηθεύουν και διακινούν το φυσικό αέριο. Συγκεκριμένα ο ΔΕΣΦΑ είναι υπεύθυνος για την λειτουργία και την συντήρηση:

1) των αγωγών που διασχίζουν το ελληνικό έδαφος από τα ελληνοβουλγαρικά και ελληνοτουρκικά σύνορα
2) των Μετρητικών Σταθμών του Σιδηροκάστρου και των Κήπων
3) του Σταθμού Υγροποίησης Φυσικού Αερίου της Ρεβυθούσας
4) του Σταθμού Συμπίεσης Φυσικού Αερίου της Νέας Μεσημβρίας Θεσσαλονίκης
5) των Μετρητικών και Ρυθμιστικών Σταθμών
6) των Κέντρων Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου και του Συστήματος Τηλεπικοινωνιών.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΕΝΑ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΟΒΑΡΟΥΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥΣ ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Ο διαγωνισμός για την ιδιωτικοποίηση του 66% του ΔΕΣΦΑ προκηρύχθηκε στο 2012 και υπέστη μια πολύ ανώμαλη εξέλιξη εξαιτίας γεωπολιτικών ζητημάτων. Στο τέλος της πρώτης φάσης ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός SINTEZ της ιδιοκτησίας του μεγιστάνα Leonid Lebedev υπέβαλε μια μη δεσμευτική προσφορά της αξίας 1 εκατομμυρίου ευρώ, ενώ αυτή της SOCAR δεν ξεπερνούσε τα 460 εκατομμύρια. Σημειώθηκε μια ριζική αλλαγή της κατάστασης την στιγμήν που ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ενώ επέστρεφε στην Αθήνα από ένα ταξίδι στην Κίνα στο τέλος του περασμένου Μαΐου, αποφάσισε να επισκεφτεί τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ilham Aliev με τον οποίο διαπραγματεύτηκε ενεργειακά θέματα.
Οι συζητήσεις καρποφόρησαν και προκάλεσαν την αποχώρηση της ρωσικής SINTEZ από τον αντίστοιχο διαγωνισμό και η μόνη εταιρία που υπέβαλε μια δεσμευτική προσφορά της αξίας 305 εκατομμυρίων ευρώ για το 66% του ΔΕΣΦΑ ήταν η SOCAR. Η πρόταση εξαγοράς δεν ήταν καθόλου ικανοποιητική και ο Σαμαράς τηλεφώνησε στον Αζέρο ομόλογο του για να βάλει κάτι επιπλέον. Βέβαια, επρόκειτο για ένα από τα πιο εξευτελιστικά γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Το σκάνδαλο γίνεται ακόμα πιο φανερό αν λάβει κανείς υπόψη του ότι στο τέλος της δεκαετίας του 90 η Πολιτεία επένδυσε 295 εκατομμύρια ευρώ μόνο για την κατασκευή του σταθμού υγροποίησης της Ρεβυθούσας και άλλα 50 εκατομμύρια για την συντήρηση του. Σύμφωνα με μια πιο αντικειμενική αποτίμηση η αξία του "ΔΕΣΦΑ" αγγίζει τα 1.5 δισεκατομμύρια ευρώ αφού και στο πρώτο εξάμηνο του 2012 τα κέρδη της εταιρείας έφτασαν τα 95 εκατομμύρια ευρώ. Η αποκρατικοποίηση προβλέπει και την τροποποίηση του άρθρου 7 παραγράφου 5 του νόμου 3428/2005 που καθορίζει την πρόσληψη και την απόλυση των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του ΔΕΣΦΑ μέσω μιας κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης κατά την πρώτη δεκαετία δραστηριότητας του. Επιπροσθέτως παραβιάζεται και η κοινοτική διάταξη που επιβάλλει ρητά την διαφοροποίηση μεταξύ των επιχειρήσεων που προμηθεύουν και διακινούν το φυσικό αέριο αφού η SOCAR δεν διαθέτει τέτοια προσόντα.
Η πώληση ήταν εφικτή χάριν σε καλοφτιαγμένα τεχνάσματα: στο τέλος του Ιουνίου η ελληνική κυβέρνηση υπέγραψε την Σύμβαση Φιλοξενούσας Χώρας με την κοινοπραξία του Shah Deniz η οποια διαχειρίζεται το ομώνυμο κοίτασμα πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκεται στην Κασπία μέσα στα χωρικά ύδατα του Αζερμπαϊτζάν. Κατά τα συμφωνηθέντα δόθηκε "πράσινο φως" στην κατασκευή του αγωγού TAP - Trans Adriatic Pipeline - που από τα ελληνοτουρκικά σύνορα επεκτείνεται στην Βόρεια Ελλάδα και την Αλβανία και μετά διασχίζει την Αδριατική και φτάνει στην Νότια Ιταλία όπου συνδέεται με το υφιστάμενο δίκτυο που μοιράζει το φυσικό αέριο στις αγορές της Βόρειας Ευρώπης. Η Ευρώπη χαρακτήρισε εξαιρετικώς επιτυχημένο το συγκεκριμένο σχέδιο που θα απέφερε επενδύσεις της αξίας 1.5 δισεκατομμυρίου ευρώ και 10.000 - άμεσες και έμμεσες - θέσεις εργασίας.
Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "La Libre Belgique" διέψευσε τις αισιόδοξες προσδοκίες των ελληνικών αρχών και αποκάλυψε πως η επιλογή του TAP οφειλόταν σε μια ορισμένη επιχειρηματική στρατηγική επειδή η κατασκευή του αγωγού "Nabucco West", που θα έφτανε στην Αυστρία μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας, θα δημιουργούσε μετωπική σύγκρουση με την ρωσική GAZPROM σε μια περιοχή όπου είναι αισθητή η επιρροή της. Αξίζει να σημειωθεί και η περιορισμένη χωρητικότητα του TAP που αρχικά θα μεταφέρει μόνο δέκα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, κάτι που δεν επιτρέπει στην ΕΕ να ασκήσει μια ανεξάρτητη ενεργειακή πολιτική.
Η κοινοπραξία του TAP αποτελείται από την αγγλική BP - με το 20% των μετοχών -, την γαλλική TOTAL (10%), την νορβηγική STATOIL (20%) και την SOCAR (20%) - που θα διαχειρίζεται και το 66% του εθνικού συστήματος φυσικού αερίου - και δεν προβλέπει, προς το παρόν, καμία συμμετοχή ελληνικών εταιρειών. Επιπλέον, θα χαίρει μιας ειδικής φορολογικής προστασίας κατά τα πρώτα 25 χρόνια της δραστηριότητας της. Ποιο είναι, όμως, το συμφέρον του Δημοσίου;
Η ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ θα προκαλέσει προβλήματα και σε διπλωματικό επίπεδο αφού η Ρωσία - μέσω της GAZPROM - προμηθεύει το 67% του αερίου που χρειάζεται η ελληνική αγορά. Η αντίστοιχη σύμβαση διαρκεί μέχρι το 2016 και στο μεταξύ οι ρωσοελληνικές σχέσεις είναι πολύ ψυχρές. Σε περίπτωση συγκρούσεων ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα για το Κυπριακό η το Αιγαίο το Αζερμπαϊτζάν - χώρα που έχει πολλά κοινά εθνικά και πολιτιστικά σημεία με την Τουρκία - θα μπορεί να εξασφαλίσει την προμήθεια του φυσικού αερίου στην Ελλάδα;