ΤΖΗΝ ΓΟΥΛΦ: Το Βιβλίο του Νέου Ήλιου

Το Βιβλίο του Νέου Ήλιου είναι αναμφίβολα το σημαντικότερο έργο του Τζην Γουλφ και ίσως ένα από τα πέντε σημαντικότερα έργα της Λογοτεχνίας του Φανταστικού στο σύνολο της (και με τον Μπόρχες μέσα). Και δεν έχω κανένα πρόβλημα να δηλώσω πως κατά την γνώμη μου, στέκεται άνετα δίπλα σε οποιοδήποτε κορυφαίο έργο της Αγγλόφωνης Λογοτεχνίας (όπως τον Οδυσσέα του Τζόυς ή το Μόμπυ Ντικ του Μέλβιλ). Είναι ακόμη απλώς πολύ νωρίς για να περιβληθεί τον μανδύα του "κλασσικού". Θα γίνει κι αυτό στο μέλλον (κι αν δεν γίνει, κακό του κεφαλιού της Λογοτεχνίας και των Ιστορικών της).

Το Βιβλίο του Νέου Ήλιου είναι ένα ενιαίο μυθιστόρημα που χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, τέσσερα βιβλία που υποτίθεται πως έχει γράψει ο ίδιος ο ήρωας τους, ο Σεβέριαν, και ο Γουλφ απλώς τα "μεταφράζει". Μέχρι στιγμής στα Ελληνικά έχουν εκδοθεί από τις Εκδόσεις Τρίτων τα δύο πρώτα (Η ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗ και ΤΟ ΠΕΤΡΑΔΙ ΤΟΥ ΣΥΜΦΙΛΙΩΤΗ) και είναι υπό έκδοση τα υπόλοιπα. Το Πετράδι μόλις βγήκε από το τυπογραφείο και σίγουρα θα το βρείς στο περίπτερο 124 της Έκθεσης Βιβλίου στην Διονυσίου Αεροπαγίτου. Η Σκιά του Βασανιστή κυκλοφορεί καιρό.

Γιατί όμως ρισκάρω την (όποια) αξιοπιστία μου και τοποθετώ τόσο ψηλά αυτό το βιβλίο; Η απάντηση δεν έχει μόνο ένα σκέλος, έχει πολλά πλοκάμια. Τουλάχιστον όσα κι ο Κθούλου...

Κατ' αρχήν ο Τζην Γουλφ είναι μεγάλος μάστορας της γλώσσας. Σ' έναν χώρο (αυτόν της Λογοτεχνίας του Φανταστικού) όπου η καινοτομία συνήθως υπερέχει της απόλαυσης του κειμένου, ο Τζην Γουλφ χειρίζεται την γλώσσα με τρόπο πραγματικά μοναδικό. Συνθέτει νέες λέξεις, ανασύρει "ξεχασμένες" και μεταβάλλει το νόημα τους και γενικά συμπεριφέρεται στην γλώσσα σαν να είναι ένα ακόμα "εργαλείο" με το οποίο υπηρετεί την πιστότητα και την δράση του έργου του.

Όμως το Βιβλίο του Νέου Ήλιου είναι επίσης εξαιρετικά πολυεπίπεδο. Στην πρώτη του ανάγνωση διαβάζεται απλώς σαν μια ενδιαφέρουσα φάνταζυ περιπέτεια. Μια φορά κι έναν καιρό ένας νεαρός ήρωας, ο Σεβέριαν, μέλος της Συντεχνίας των Βασανιστών, ξεκινάει ένα ταξίδι που θα τον οδηγήσει... και τα λοιπά και τα λοιπά. Ένα χιλιοφορεμένο κλισέ, μια χιλιοειπωμένη ιστορία από λίγους (παλιούς) καλούς, αρκετούς (συνταγογράφους) μέτριους και περισσότερους (λογοκλόπους) κακούς συγγραφείς. Που διαφέρει λοιπόν ο Γουλφ, από την μυριάδα των "περιπετειωδών" συνταγογραφημένων βιβλίων που ήδη έχουμε φάει στην μάπα;

Διαφέρει ακριβώς στην Κατασκευή του Κόσμου που κρύβεται πίσω από την κάθε λέξη, πίσω από την κάθε φράση και την κάθε εικόνα που περιγράφει. Εκεί που "σκάβοντας" στα κείμενα των άλλων βρίσκεις μόνο το ανέμπνευστο κενό και τις τρύπες της κατασκευής στο κείμενο του Γουλφ ανακαλύπτεις συνεχώς διαμάντια. Ο κόσμος του είναι συνεκτικός, κατασκευασμένος τέλεια με όρους επιστημονικής φαντασίας, διέπεται από αρχές, υπακούει σε φυσικούς νόμους. Εδώ βρίσκεται και η πελώρια "τρίπλα" του συγγραφέα.

Δεν μπορώ πραγματικά να καταλάβω - κι εδώ φυσικά συμμετέχει και η "αλαζονεία" οποιουδήποτε έχει γράψει έστω και ένα διήγημα επιστημονικής φαντασίας στην ζωή του - πως ο αξιότιμος κύριος Τζην Ροντμαν Γουλφ όχι μόνο "έθαψε" τόσο πολύ βαθιά μέσα στο έργο του την τεράστια δουλειά της Κατασκευής του Κόσμου που προφανώς ήταν και το μεγαλύτερο "αγγούρι" για τον ίδιο, αλλά και συστηματικά παραπλανεί τον αναγνώστη του σχετικά με αυτόν τον Κόσμο. Είναι απόλυτα σωστό, ακολουθεί μια περιορισμένη οπτική ενός συγκεκριμένου ήρωα, είναι ακριβώς αυτό που όφειλε να κάνει ως συγγραφέας, αλλά ποιός τολμάει να το κάνει; Ποιος ρισκάρει να μην ανακαλυφθεί ποτέ όλη αυτή η δουλειά αν ο αναγνώστης αποφασίσει να διαβάσει στα πεταχτά (να σκανάρει, όπως λέμε) το βιβλίο; Ή ο κριτικός λογοτεχνίας να το διαβάσει "διαγώνια" όπως συνηθίζεται;

Ο Τζην Γουλφ το τολμάει. Ίσως γιατί έχει αποφασίσει να αναμετρηθεί όχι μόνο με το παρόν και το περιβάλλον της Λογοτεχνίας του Φανταστικού, αλλά με το ίδιο το σώμα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας από τότε που υπήρξε συγγραφική τέχνη. Δεν μπορώ να γνωρίζω τα κίνητρά του, δεν τολμώ ούτε καν να τα φανταστώ.

Όμως οποιοσδήποτε τολμάει κάτι τέτοιο - και πολλώ δε μάλλον όταν το καταφέρνει - έχει εκ των πραγμάτων το δικαίωμα να απαιτεί τον σεβασμό των υπολοίπων.

Data της ελληνικής έκδοσης
Μετάφραση : Δημήτρης Αρβανίτης
Εξώφυλλα: Ανδρέας Ζαφειράτος