Friday, July 22, 2011

Πρωτογενές Πλεόνασμα και Στάση Δανεισμού #2

Μέρος Δεύτερον. Το (προαπαιτούμενο) Πρώτο Μέρος. Όπως και στο προηγούμενο κλοπιποστάρισμα έχουν χαθεί μαύρα και λινκς, οπότε καλείσαι να το διαβάσεις (αβάδιστα) στον χώρο του.

#2

Φαινομενικά, η “Στάση Δανεισμού/Πρωτογενές Πλεόνασμα” είναι μια απόλυτα “νομοταγής” στρατηγική: ο οφειλέτης δεν αμφισβητεί το χρέος του, ούτε ζητά αυτό να μειωθεί, ενώ βάζει κάτω το κεφάλι, κάνει οικονομίες, ζορίζεται (πρωτογενές πλεόνασμα) για να εξοφλήσει τους δανειστές του στο ακέραιο, και με τόκο. Μπορεί να ζητά ρεαλιστικά μια μεγαλύτερη περίοδο αποπληρωμής κι ένα χαμηλότερο επιτόκιο, όμως αυτά είναι συνήθεις πρακτικές του χρηματοπιστωτικού συστήματος στη διαχείριση προβληματικών καταστάσεων… επομένως, γιατί υποστηρίζω ότι η στρατηγική “Στάση Δανεισμού/Πρωτογενές Πλεόνασμα” θα συναντήσει λυσσαλέα αντίδραση;

Διότι παρά τα φαινόμενα, είναι μια στρατηγική που αμφισβητεί και ανατρέπει στην πράξη τα δύο θεμέλια του χρηματοοικονομικού συσήματος.

Το ένα θεμέλιο είναι αρχαίο, το δεύτερο σχετίζεται με τη μετάλλαξη του παραδοσιακού τραπεζικού κεφαλαίου σε χρηματοοικονομικό, τα τελευταία τριάντα χρόνια.

Το παλαιό θεμέλιο που αμφισβητείται με τη στρατηγική “Στάση Δανεισμού/Πρωτογενές Πλεόνασμα”, είναι ο θεσμός του τόκου. Ας δούμε πώς: Γνωρίζουμε όλοι ότι ο κοινωνικόοικονομικός θεσμός του τόκου είναι από αυτούς που ανά πάσα στιγμή μπορεί να επικριθούν ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης του επικριτή (ίσως αυτό πηγάζει από τη χριστιανική ηθική -που μας έχει εμποτίσει όλους, ανεξαρτήτως της σχέσης μας με τη θρησκεία-, η οποία έκανε μια χιλιετία για να αποδεχθεί τον θεσμό του τόκου). Είναι από τους αντιπαθητικούς θεσμούς των κοινωνιών μας, από αυτούς που εύκολα θα κατηγορήσουμε και θα αμφισβητήσουμε. Ταυτόχρονα, είναι και ο λόγος ύπαρξης του χρηματοοικονομικού συστήματος. Πρωταρχικό μέλημα λοιπόν του τελευταίου, είναι να προφυλάσσει και να υπερ-προστατεύει τον θεσμό.

Δεν σας έχει κάνει εντύπωση το πόσο εύκολα γίνεται συζήτηση για μερική διαγραφή του χρέους; Mιλάμε για 100 δις ευρώ -κι όμως αυτοί οι κακούργοι και άπληστοι τραπεζίτες και χετζοφάνταροι δείχουν διατεθειμένοι να χάσουν με τη μία τόσα πολλά χρήματα… είναι δυνατόν; Είναι. Διότι η απώλεια μιας επένδυσης ή ενός δανείου, είναι απόλυτα ενταγμένη στη λογική του συστήματος. Ακριβώς αυτή η αποδοχή του ρίσκου της απώλειας, είναι που ταυτόχρονα δικαιώνει σε μεγάλο βαθμό την αμοιβή -δηλαδή τον τόκο. Είναι αποδεκτό λοιπόν να χαθούν χρήματα που δόθηκαν ως επένδυση ή ως δάνειο. Αυτό που ΔΕΝ είναι αποδεκτό είναι να τροποποιηθούν οι κανόνες με βάση τους οποίους υπολογίζεται η αμοιβή, το επιτόκιο και ο τόκος που προκύπτει. Συγκεκριμένα , πρέπει να διατηρείται η εντύπωση ότι το επιτόκιο έχει μια κάποια “αντικειμενική” διάσταση, την οποία πρέπει όλοι οι συμμετέχοντες στο παίγνιο να σέβονται – είναι αδιανόητο να προσαρμόζεται το επιτόκιο στις δυνατότητες του οφειλέτη. Να το προσαρμόσουμε στο “προφίλ” του οφειλέτη, ίσως. Αλλά στο “προφίλ” δεν συμπερλιμαβάνονται οι δυνατότητές του. Να προσαρμόσουμε τη διάρκεια του Δανείου, βεβαίως -θα βγάλουμε περισσότερα και ασφαλέστερα. Να μειώσουμε το ύψος του Δανείου (διαγραφή), κι αυτό, ναι. Αλλά το επιτόκιο προκύπτει “αντικειμενικά και επιστημονικά”, και κατά συνέπεια δίκαια.

Αν αποδέχονταν, και σε μια τόσο γνωστή πλεόν παγκοσμίως περίπτωση όπως αυτή του Ελληνικού Χρέους, να προσαρμοστεί και το επιτόκιο στις δυνατότητες του οφειλέτη, θα δημιουργείτο ένα προηγούμενο με άγνωστες συνέπειες, αναφορικά με το εύρος τους αλλά και με το πότε θα προκύψουν. Και το χρηματοοικονομικό κεφάλαιο συσσωρεύει πλούτο από το ρίσκο, όχι από το άγνωστο.

Το δεύτερο θεμέλιο του συστήματος, είναι η ίδια η πράξη του δανείζεσθαι. Το παραδοσιακό τραπεζικό κεφάλαιο, δάνειζε επενδύσεις στην πραγματική οικονομία και εισέπραττε τους τόκους του από το προϊόν που παρήγαγαν οι επενδύσεις αυτές. Το σύγχρονο χρηματοοικονομικό κεφάλαιο, δανείζει αναχρηματοδοτήσεις δανείων. Εξαρτάται κρίσιμα από το να συνεχίσουν να υπάρχουν χρέη. Μια Στάση Δανεισμού αρνείται το σύστημα στην ολότητά του και του δημιουργεί σοβαρό θέμα επιβίωσης. Οι λεγόμενες “Αγορές” έχουν για πελάτες οφειλέτες που αναζητούν αναχρηματοδότηση δανείων. Φανταστείτε τις Αγορές να μην έχουν πια πελάτες. Αυτός είναι ο μεγάλος εφιάλτης κάθε επιχειρηματία -γι αυτό και χρησιμοποιεί θεμιτά και αθέμιτα μέσα για να μην τον ζήσει στην πραγματικότητα. Και η Στάση Δανεισμού αποτελεί σύνθημα αποχώρησης των πελατών από την αγορά.

Είναι λοιπόν φανερό το γιατί η στρατηγική Στάση Δανεισμού/Πρωτογενές Πλεόνασμα θα συναντήσει πολύ έντονη αντίδραση. Παρ’ όλα αυτά, είναι η μοναδική στρατηγική που έχει ενδιαφέρον, και ταυτόχρονα δημιουργεί έναν αυτοτροφοδοτούμενο ενάρετο κύκλο δημιουργικής αναμόχλευσης μιας κοινωνίας. Άρα αξίζει να την επιδιώξει κανείς.

Το γιατί, στην επόμενη ανάρτηση.

Αλέκος Παπαδόπουλος

No comments: