Συνειδητή Αναπαραγωγή

Το Κακό αναπαράγεται αυτόματα. Το Καλό χρειάζεται συνειδητή αναπαραγωγή και σκέψη. Ένα απλό παράδειγμα από την καθημερινότητα μπορεί να εξηγήσει την παραπάνω - ακραία μανιχαϊστική σε πρώτη ανάγνωση - φράση.

Ο κύκλος της γκρίνιας είναι από τους μεγαλύτερους κινδύνους των ανθρωπίνων σχέσεων. Όπως όλοι γνωρίζουμε, ένας και μόνο γκρινιάρης αρκεί για να διαλυθεί το κλίμα, όχι μόνο σε μια διαπροσωπική σχέση, αλλά ακόμα και σε μια συλλογική προσπάθεια ή μια ευρύτερη, αρκετά μεγάλη, ομάδα. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως ο φορέας της γκρίνιας δεν ενστερνίζεται τον στόχο που έχει τεθεί ή δεν προσπαθεί για την επίτευξη του. Δεν είναι αναγκαία λουφαδόρος ή πεσιμιστής. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, το ίδιο πρόσωπο, όταν τα πράγματα φτάσουν σε οριακό σημείο, μπορεί να αναδείξει μια εκπληκτική συμπεριφορά, απρόσμενα καλή σε σχέση με την αναμενόμενη.
Η δυναμική της γκρίνιας είναι μεγαλύτερη από την αυθόρμητη αντίσταση που προβάλλεται σ' αυτήν. Κατ΄αρχήν, γιατί σε πρώτο επίπεδο εκμεταλλεύεται την κοινή σε όλους τους ανθρώπους - και αυξανόμενη στο πέρασμα της Ιστορίας - δυσαρέσκεια που ενυπάρχει μέσα στον κάθε άνθρωπο και την τροφοδοτεί. Και σε δεύτερο επίπεδο, γιατί πρόκειται για μια ύπουλα κλιμακούμενη διαδικασία. Έχουμε συνηθίσει να απαντάμε στις πληροφορίες που λαμβάνουμε από το περιβάλλον μας - κυρίως σε ζητήματα καθημερινότητας που θεωρούμε ασήμαντα ή σχέσεις που σε ένα βαθμό έχουν ήδη διαμορφωθεί - αυτόματα μέχρι κάποιο βαθμό, χωρίς να εξετάζουμε βήμα προς βήμα τον συλλογισμό που παράγουμε κατά την ανταλλαγή των φράσεων. Λειτουργώντας μ' αυτόν τον τρόπο, τείνουμε να συμφωνήσουμε με τον συνομιλητή μας για να αποφύγουμε την ρήξη και να μην διαταράξουμε τον αυτοματισμό της επικοινωνίας. Χρειάζεται ένα πολύ ισχυρό αρνητικό ερέθισμα, κάτι στο οποίο να διαφωνούμε κάθετα, για να εξετάσουμε όλον τον συλλογισμό. Και τότε μπορούμε να διακρίνουμε, πολύ αργά συνήθως, τα λογικά χάσματα και τον συνολικό "χρωματισμό" μιας συζήτησης. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο σ΄αυτήν την εκ των υστέρων εξέταση της συνδιαλλαγής είναι πως ο γκρινιάρης δεν αντιφάσκει ποτέ, σε αντίθεση με τον αυτομάτως απαντώντα, που είναι υποχρεωμένος είτε να υποκύψει σ΄αυτήν την σταδιακή κλιμάκωση και να καταστεί φορέας της γκρίνιας, έστω και παροδικά, είτε να κάνει μια τομή σε κάποιο σημείο της κουβέντας και να επανατοποθετηθεί συνολικά, ανασκευάζοντας και αναιρώντας τα ίδια του τα λόγια.

Στο οικονομικό επίπεδο, την ίδια ακριβώς ύπουλη κλιμακούμενη μεθοδολογία επιχειρημάτων, λογικών αλμάτων και ιδιαίτερων "χρωματισμών" ακολουθεί η Διαφήμιση.

Και στο πολιτικό επίπεδο, ο Φασισμός...